Germiyan Üçbaş Sarımsağı
Kütahya’nın Şaphane İlçesi’ne bağlı Üçbaş Beldesi sakinleri, 3 asrı aşkın süredir sarımsak yetiştirerek geçimlerini sağlıyor.
Germiyan (Üçbaş) Sarımsağı olarak bilinen bu özel sarımsak çeşidi, Osmanlı döneminde de sarayın sarımsak ihtiyacınının Üçbaş’tan karşılandığı söylenmektedir.
302 yıldır Belde halkının da geçim kaynağından biri olan Germiyan (Üçbaş) Sarımsağı, Japonya ve Almanya’ya ihraç ediliyor.
Diğer sarımsak çeşitlerinin aksine 4 ay sonra solmamasıyla bilinen Üçbaş Sarımsağı, 2008 yılında Üçbaş Belediyesi ve Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü işbirliği ile tescil edilmiştir.
Üretim ve Özellikler
Germiyan (Üçbaş) sarımsağının yaprakları yeşil, konkav ve yoğun mumlu yapraklarla dik ve yarı dik şekilde gelişmektedir. Sofralık ve sanayilik (gıda) olarak kullanılabilen bu sarımsak, iyi depolanabilirliği ile dikkat çekmektedir.
Dekara verimi 900 kg olan Germiyan (Üçbaş) sarımsağının meyve iriliği yaklaşık 20-30 gr, diş iriliği ise yaklaşık 1,7-2,1 gr olup, kuru madde oranı ortalama %39’dur.. Olgunlaşma süresi 130 gün olup yazlık ve kışlık olarak üretimi yapılmaktadır.
Beyaz renkli, geniş elips şekilli, orta kalınlıkta kabuklu, sıkı başlı ve orta irilikte dişlere sahip olan Germiyan (Üçbaş) sarımsağı, Orta Anadolu ve Geçit Bölgeleri için tavsiye edilmektedir.
Hüsnü Yusuf Armudu
Kütahya bahçelerinde yetişen “Hüsnü-Yusuf” armudu, lezzeti ve kokusuyla öne çıkan özel bir armut çeşididir.
Anadolu orijinli olan bu armut, ince kabuklu, sarı, etli ve sulu yapısıyla dikkat çekiyor. İstanbul Akçası, Dikenli Akça ve İstanbul Armudu gibi türleri de bulunmaktadır.
Hüsnü-Yusuf armudu, küçük boyutlu ve kısa boyunlu olup alt kısmına doğru genişler. Kabuk rengi yeşil olup, yenme döneminde yeşilimsi sarıya döner ve ince bir yapıya sahiptir. Meyve eti beyaz, az kumlu, orta derecede sulu ve hafif tatlıdır. Orta – iyi kalitede bir armut çeşidi olarak bilinir.
Bu armut çeşidi, Temmuz başında toplanır ve toplanan ürünler bir hafta on gün boyunca saklanabilir. Hüsnü-Yusuf armudu, biraz geç meyve verir ve ayva anacı ile iyi uyum sağlar.
Hüsnü-Yusuf armudu ağaçları kuvvetli büyür ve yarı dik gelişir. Bu özellikleri sayesinde bahçelerde geniş yer kaplayan ve bol ürün veren bu ağaçlar, Kütahya’nın tarımsal zenginliğine katkıda bulunur.
Kütahya Vişnesi
Kütahya vişnesi, ülkemizde en fazla yetiştirilen vişne çeşididir ve her tür kullanıma elverişlidir. Bu vişne çeşidi, aynı ad altında oldukça farklı tipleri barındırmaktadır.
Kütahya vişnesi ağaçları, yarı dik taç oluşturarak büyür ve çok verimlidir. Bu özellikleri, vişne üreticileri için büyük avantaj sağlamaktadır.
Vişnenin meyveleri yuvarlak ve çok iridir. Ortalama 5-6 gram ağırlığında olan bu vişneler, koyu morumsu kırmızı şarap rengindedir. Meyve eti sert, çok sulu ve az liflidir. Meyve suyu kalitesi çok iyi olan Kütahya vişnesi, çatlamaya karşı da dayanıklıdır.
Gelincik Elması
Sonbahar’da Sultanbağı bahçelerinde yetişen Kütahya’ya mahsus Gelincik Elması rengi ve güzel kokusuyla dikkat çekmektedir. Şifalı olduğuna inanılan bu meyve için 2020 yılında koruma çalışması başlatılmıştır.
Sümter Ekmeklik Buğdayı
Kütahya’nın Aslanapa ilçesinin çeşitli köylerinde yetiştirilen Sümter buğdayı, kırmızı renkte, küçük taneli ve sert yapısıyla bilinir. Üreticiler, geçmişten günümüze kendi ellerindeki tohumları kullanarak bu buğdayı yetiştirmektedir, çünkü sertifikalı tohum temin edilememektedir. Sümter buğdayı, hastalıklara, kuraklığa ve aşırı yağışlara karşı yüksek mukavemet gösteren yazlık bir çeşittir.
Geleneksel Kullanım
Eskiden yumuşak ekmek yapmak için Sümter buğdayı, kırmızı buğdayla karıştırılarak öğütülürdü. Sümter buğdayı elde etmek için buğday sütlenince, yani yeşilken biçilir ve güneşte kurutulur. Patozla dövülerek tane elde edilir veya arpa kaldırıldıktan sonra ikinci ürün olarak buğday ekilir, sütlenince biçilir ve yine güneşte kurutularak patozla dövülür.
Sümter buğdayı, çok besleyici olduğu için Anadolu’da hayvan yemi olarak da ekilir. Bu buğdaydan yapılan ekmek 10 gün boyunca yumuşak kalabilir.
Un fabrikaları da Sümter buğdayını değerlendirebilir. Lezzetli ekmek yapmak isteyen çiftçiler, kırmızı buğday ile Sümter buğdayını karıştırarak un elde edebilirler.
Kumarı Kestanesi
Kütahya’nın güneyinde bulunan Kumarı Köyü’nün Boyacılar mevkiinde yer alan ve en az 1000 yıllık olduğu belirlenen kestane ağacı, ülkemizin en yaşlı kestane ağacı olarak tescillenmiştir. 7 Eylül 1995 tarihinde Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu gereğince anıt ağaç olarak tescil edilen bu ağaç, bin yıllık geçmişine rağmen hala meyve vermeye devam etmektedir.
Türkiye’nin en yaşlı kestane ağacı olarak bilinen bu ağacın yanı sıra, aynı bölgede bulunan iki kestane ağacının da aynı tarihte tescillendiği belirtilmektedir. Kaya üzerinde yetişen ve doğal etkenlerle (rüzgar, yağmur, kar) kökleri iyice belirginleşen bu ağaçlar, hala yıllık 300-400 kg arasında meyve vermektedir.
Civli Lahanası
Kütahya’nın merkez köyü olan Civli köyünde yetiştirilmektedir. Beyaz renkli olan bu lahana çeşidi, yemeklik olarak kullanılır ve bölgenin tarımsal üretiminde önemli bir yere sahiptir.
Civli lahanası, toprak isteği bakımından seçici değildir, bu da onu çeşitli toprak türlerinde yetiştirilebilir kılar. Ekim zamanı Mayıs ayı olup, hasat zamanı ise Ekim ayıdır. Ayrıca 1 dekardan ortalama 4-5 ton verim vermektedir.
Muhat Biberi
Muhatboğazı, Kütahya ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Menşei tam olarak belli olmamakla birlikte, Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde Bulgaristan’dan göç eden muhacirler tarafından Anadolu’ya getirildiği düşünülmektedir.
Meyvesi açık yeşil renkte, kabuğu ince, tadı ise acıdır.Muhat köyünün belirli bir bölgesinde yetişmektedir.
Belkavak Fasulyesi
Belkavak, Kütahya ilinin Merkez ilçesine bağlı bir köydür. Köyün iklimi, karasal iklimi etki alanı içerisindedir. En meşhur sebzesi kuru fasulyedir. Kütahya’da çokça tercih edilir.
Erhami Karaçam
Uygun ortamlarda 25 mt. boya ulaşabilen silindir veya piramit görünüşlü, çok dallıdır. Dallar eğri olup yukarı doğrudur. Bu görünüşleriyle ehrami serviye de benzemektedir. İğne yaprakları 5,5-12 cm olup asıl karaçam yapraklarından daha kısadır. Parlak mavimsi yeşil renktedir. Kozalakları genel olarak küçük olup ortalama 54 mm. uzunluktadır.
Ehrami Karaçamlar, Ege Bölgesi’nin İç Batı Anadolu Bölümü’nde Kütahya ilinin Tavşanlı ilçesine bağlı Vakıfköy’ün güneydoğusunda, köye 2 km uzaklıkta ve 1000-1300m yükseltiler arasında yayılış göstermektedir. 2873 sayılı Milli Parklar Kanunun 3. Maddesine istinaden Orman Bakanlığınca 1993 yılında tabiat koruma alanı olarak düzenlenmiştir.
