Kütahya’nın Çavdarhisar ilçesindeki Aizanoi Antik Kenti’nde bulunan 2 bin yıllık barajın kalıntılarının turizme kazandırılması için başlatılan çalışmalar, antik barajın tarihî önemini vurguluyor. Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölüm Başkanı Prof. Dr. Gökhan Coşkun, barajın Roma İmparatorluğu dönemine ait olduğunu belirterek, Anadolu’nun en iyi korunmuş baraj yapılarından biri olduğunu ifade etmiştir.
Coşkun, antik barajın yapımında büyük taş blokların kullanıldığını ve bu yapının günümüze kadar iyi bir şekilde korunduğunu aktarmıştır. Ayrıca, Anadolu’da Roma İmparatorluğu dönemine ait olan beş baraj yapısından birinin Aizanoi’de bulunduğunu söylemiştir.
Aizanoi Antik Kenti, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) Dünya Mirası Geçici Listesi’ne 2012 yılında dahil edilmiştir. Antik kent, en iyi korunmuş Zeus Tapınağı’na ev sahipliği yapmasıyla bilinmektedir.
Çalışmalar kapsamında, antik barajın rölövesi tamamlanmış ve restitüsyon ile restorasyon projelerine geçileceği belirtilmiştir. Barajın zaman içinde birkaç kez onarım gördüğü tespit edilmiş ve acil bir şekilde restorasyon gerektiği vurgulanmıştır. Bu çalışmaların tamamlanmasının ardından, Aizanoi Antik Kenti’ndeki 2 bin yıllık barajın turizme kazandırılması hedeflenmektedir.
Baraj su baskınlarını engellemek ve sulama amaçlı kullanılıyordu
Prof. Dr. Gökhan Coşkun, Aizanoi’deki antik barajın, günümüzdeki su yönetimi amacına benzer şekilde kullanıldığını açıklamıştır. Baraj setinin, antik kenti sel baskınlarından koruduğunu ve sulama sistemine hizmet ettiğini belirten Coşkun, baraj setinin arkasında oluşan gölün su fazlasını kontrol altına aldığını ifade etmiştir. Ayrıca, baraj setinin ortasında bulunan kemerli savak sayesinde sürekli bir su akışının sağlandığını ve muhtemelen baraj setinin her iki yanında kente su taşıyan kanalların olduğunu düşündüklerini aktarmıştır. Bu kanalların varlığı, yapılan incelemeler sırasında bulunan mermer su kanalı bloğu ile desteklenmiştir.
Coşkun, barajın restorasyonunun tamamlanmasının ardından, antik kenti ziyaret eden turistlerin barajı da görmelerini sağlamak için çalışmalar yapılacağını ifade etmiştir. Bu sayede turistler, sadece antik kenti değil, aynı zamanda 2 bin yıllık bu önemli su yapıtını da keşfetme fırsatı bulacaklardır. Bu çalışmaların turistik ziyaretçilere antik kent ve barajın tarihî önemini anlatma ve gösterme amacını taşıdığı düşünülmektedir.
AIZANOİ ANTİK KENTİ
Kütahya il merkezine 57 kilometre uzaklıkta yer alan ve Frigya’ya bağlı Aizanitislerin ana yerleşim merkezlerinden biri kabul edilen Aizanoi kent alanının, milattan önce 3000’li yıllardan itibaren kullanıldığı tahmin ediliyor.
Milattan önce 133’te Roma egemenliğine giren, piskoposluk merkezi de olan kentin erken Bizans döneminde önemini yitirdiği belirtiliyor. 13’üncü yüzyılda Çavdar Tatarlarının üssü olan, sonraları Çavdarhisar ismini alan kent, Avrupalı gezginlerce 1824 yılında keşfedildi.
Alman Arkeoloji Enstitüsünce 1970-2011 yıllarında yapılan kazılarda Anadolu’nun en iyi korunmuş Zeus tapınağı, tiyatro, stadyum, iki hamam, dünyanın ilk borsa yapısı, sütunlu cadde, Kocaçay üzerinde 5 köprü, “Meter Steunene” kutsal alanı, nekropoller, bent ve su yolları gün ışığına çıkarıldı. Tapınağın çevresinde milattan önce 3000’li yıllara ait yerleşim tabakaları bulundu.
